De allereerste achtbanen waren van hout gemaakt. Later is dat overgenomen door stalen achtbanen. Hiertussen heb je nog wat meng vormen. Stalen rails met houten constructies, en houten rails op stalen constructies. De rails bepaald echter de categorie waarin de baan wordt ingedeeld.

Door het geweld van stalen achtbanen van de laatste jaren, zou je wellicht denken dat houten achtbanen compleet van het front verdwenen zijn. Niets is minder waar. Na een redelijk rustige periode in de jaren '70 en '80, is de houten achtbaan nu bezig met een come back. In 1979 ging "The Beast" open, de langste houten achtbaan ter wereld. De woodies werden ieder jaar groter en groter. De topper in dit segment de Texas Giant in Six Flags over Texas wordt door velen als de allerbeste (houten?) achtbaan ter wereld beschouwd.

Hier in Europa heeft Alton Towers de Wicked Man geopend. Efteling heeft de Joris en de Draak. Walibi Holland heeft de houten Robin Hood omgebouwd naar een hybride baan.

De allereerste achtbanen hadden treintjes die gewoon op de rails reden. Dit is nog steeds het meest gebruikt.

Het is natuurlijk ook mogelijk om treinen onder de rails te hangen. De baan hangt dan boven je. Dit zie je bij inverted en suspended achtbanen. Hierbij zitten de stoelen bij een inverted stevig vast, en kunnen deze bij een suspended zijwaards wiebelen.

Een van de nieuwere typen is de floorless. Hierbij moet je denken aan een standaard achtbaan, met karretjes op de rails. Ook een gewone lift en loopings etc. Het bijzondere echter aan dit ontwerp is dat de stoeltjes in de karretjes zitten, alleen zit er in het karretje geen vloer. De passagier zit op een verhoogde stoel terwijl deze achter de rug van de passagier aan de trein is bevestigd. Hierdoor lijkt de rit vliegend te worden gemaakt. Zonder rails dus.

Een andere innovatie zijn de flying coasters waar de stoelen opzij van de rails zitten, en kunnen draaien. Hierdoor kan de rit liggend worden afgelegd.

Of waarom niet de rails wat verder uit elkaar, en de trein ertussen. De pijplijn.

Ga je over de kop aan boord? Dit kan dan bijvoorbeeld via een looping, kurkentrekker of een ander element zijn.

Is het een baan bedoeld voor de kleinere mens onder ons (en dan bedoel ik geen dwergen of kabouters maar kinderen) of met name voor de grotere kinderen?

Zittend kent iedereen natuurlijk. Bijvoorbeeld in een bakje/treintje. Of in een stoeltje waarbij je benen los bungelen. Dit laatste is te zien bij de inverted en de floorless coasters, zie elders op deze pagina.

De staande achtbaan werd eind jaren '80 geïntroduceerd. Hierbij staan de passagiers in een soort harnas (B). Men neemt plaats op een soort zadel (A), denk aan de ijzeren zadels zoals die op oude tractors voorkomen, alleen dan van rubber.

Hierover gaat een fors uitgevallen over-het-hoofd beugel (B). Met een veiligheidsriempje wordt de beugel aan het zadel vast gemaakt. Je kunt geen kant meer op.

Het zadel en de over-het-hoofd beugel zitten beide vast aan een soort paal, die op het onderstel is gemonteerd, Je voeten staan ook op dit onderstel (C).

Via de standaard setje wieltjes Road (D), Guide en de Upstop wielen (E), zit de trein verbonden met de rails (F).

De Japanse firma TOGO was de eerste die dit soort banen werkende kreeg. Redelijk snel opgevolgd door B&M die er enkele van de grootste banen ter wereld mee bouwde. Momenteel is de Riddler's Revenge de absolute topper in dit segment. Door dat de passagiers staan moeten richtingsveranderingen redelijk langzaam gaan (geen snelle opeenvolging van bocht naar links/rechts etc.). Wel zijn loopings, kurkentrekkers etc. mogelijk.

De liggende achtbaan is een nieuw fenomeen dat in 2001 werd geïntroduceerd. Ik heb er zelf nog niet ingereden.

Bij de meeste achtbanen, stap je in, maak je een rondje en komt weer op het station aan. Een "volledig circuit" achtbaan.

Je hebt ook andere types, waarbij je instapt, voor of achteruit gaat rijden, op het einde tot stilstand komt en het parcours vervolgens in de tegengestelde richting terug aflegt. Bekende voorbeelden hiervan zijn de Shuttles van Schwarzkopf, De boomerangs van Vekoma en natuurlijk Superman The Escape.

In 1980 zag ook de bobsleebaan het licht. Het bijzondere aan de bob is dat de trein niet vastzit op de rails, zoals bij alle andere types achtbanen. De trein kan vrijelijk heen en weer bewegen over de baan, waardoor een ritje nooit 2 keer hetzelfde is.

De suspended achtbaan heeft treintjes die onder de rails hangen in plaats van erboven. De koppeling tussen de baan en de trein is scharnierend. Hierdoor hebben de karretjes de mogelijkheid in bochten naar buiten te zwiepen. Hierdoor ontstaat duidelijk het gevoel van vliegen. Zeker als het parcours is uitgezet langs bomen, muren, pilaren etc. Ook het neerduiken en pal boven de grond of water afbuigen is een geweldige sensatie bij dit type banen. Doordat de treinen via een flexibele koppeling onder de rails hangen kan dit type achtbaan echter niet over de kop.

Als men toch over de kop wil, hebben we een ander type baan nodig: de inverted achtbaan. Begin jaren '90 werd dit type geïntroduceerd, en veroverd momenteel stormenderhand de wereld.

De inverted achtbaan doet iets wat met de suspended nooit mogelijk was. Over de kop gaan. In plaats van bij de suspended achtbaan zitten de passagiers in stoeltjes in niet in bakjes. De benen bungelen vrolijk in het rond. De stoeltjes zitten met beugels vast aan de treintjes die ook weer onder de rails rijden. Doordat de stoeltjes vast aan de trein zitten (niet scharnierend als bij de suspended) is het mogelijk om loopings, kurkentrekkers etc. te maken. Doordat het lichaam niet wordt beschermd door het wagentje zijn de 'bijna' missers met pilaren, bomen, struiken etc. helemaal eng.

Doordat de trein aan de onderkant van de rails hangt, is het mogelijk voor dit type baan om een looping aan de buitenkant te namen. De rijders worden in hun stoel gedrukt. Het bloed in het lichaam naar de schoenen, en eventuele slippers etc. vliegen in het rond. Tijdens de looping ziet de rijder enkel lucht, lucht en lucht om vervolgens de grond met een noodgang op zich af te zien komen. Sensatie alom.

Vroeger toe veiligheid nog niet belangrijk was, moesten de passagier van de achtbanen maar zien hoe ze veilig terug kwamen, vasthouden dus.

Tegenwoordig gaat dat even anders. Sommige achtbanen hebben veiligheidsgordels, vergelijkbaar met in een auto.

Soms zijn er beugels die je heupen in de stoel drukken, waardoor je ook geen kant op kunt. Deze zijn dermate veilig dat dit systeem zelfs op grote houten en zelfs hyper coasters gebruikt wordt. Voor je gevoel zit je erg los, waardoor de kick des te groter is.

Tenslotte heb je de harnassen. Dit zijn beugels dit je over je hoofd trekt, waardoor je hele bovenlijf muurvast zit. Airtime etc. gaan complet aan je voorbij omdat je zo ingesnoerd zit. Bij hobbelige banen is dit systeem erg oncomfortabel, omdat je lichaam (met name je hoofd) continue tegen de harnassen gesmeten wordt.

Negatief uitzonderingsgeval in de Revolution. Deze rit heeft alle 3 de systemen. Je zit als een augurk in een potje geklemd. Kunt geen kant op, behalve maken dat je eruit komt op het station. Deze overdreven veiligheidsmaatregelen werden opgedrongen door de verzekeringsmaatschappijen. Helaas.

In Six Flags Magic Mountain in Californie staat een heel ander nieuw type attractie. Superman:The Escape. Dit is een vereenvoudigde shuttle loop. Ditmaal zonder looping en met maar èèn helling. Maar wat voor een helling. 135 meter hoog. Dit komt overeen met een flatgebouw van 41 verdiepingen. En dat recht omhoog. Om deze gigantische heuvel te kunnen beklimmen is een flinke snelheid nodig. 160 kilometer per uur.

Het parcours is het beste voor te stellen aan een reuzen L die overeind staat. De trein begint onderaan. Vervolgens wordt er snelheid gemaakt waarna de heuvel, loodrecht, wordt beklommen. Om vervolgens bovenin tot stilstand te komen, te vallen, waarin met 6 1/2 seconden gewichtsloos is, om op het beginpunt weer tot stilstand te komen.

Het bijzondere zit in de aandrijving. In plaats van de vliegwielen zoals gebruikt in de traditionele shuttle loops gebruikt men bij Superman:The Escape de Magnetic linear induction technology.

Er wordt veel discussie gevoerd, of dit nu wel of niet een achtbaan is. Hij heeft geen lift, geen ketting, geen luchtremmen, geen loopings, maar wel een circuit, treintje, airtime, en gruwelijk veel pret, lol, sensatie, wachttijden etc. Ik ben eruit het is een achtbaan!

Een combinatie van een achtbaan met een boomstam wildwaterbaan. Op sommige momenten rustig dobberend en kliederen en spatten met water. Na een duik een stukje scheuren op achtbaanrails. Een combinatie die natuurlijk goed te gebruiken is voor gethematiseerde attracties.