Treinen rijden op rails. De rails zit vast aan de houten of betonnen bielzen. De bielzen zorgen ervoor dat de rails blijft liggen en op alle plaatsen netjes op dezelfde afstand van elkaar blijft, zodat de trein niet ontspoort.

De bielzen liggen in het echt gewoon los op de grond. Door een grote hoeveelheid stenen die op en om de bielzen liggen, blijven deze op hun plaats. De stenen houden de bielzen op hun plaats en de bielzen houden de rails op hun plaats.

Ballast is een kunstmatige verzwaring van iets met als doel de stevigheid en/of stabiliteit te vergroten, of om het gewicht aan te passen.

In de scheepvaart wordt ballast toegepast om de stabiliteit van een schip te verhogen. En in het trein grootspoor wordt ballast gebruikt om de rails op zijn plaats te houden. Op de modelbaan zul je ook ballast vinden in de locomotieven en wagons, hier zitten vaak kleine ijzeren blokjes en plaatsjes in, puur als extra gewicht.

Ballast op een spoorbaan heeft meerdere functies:

• Egaliseren ondergrond
• Verdelen van het gewicht van een trein over een groter gebied
• Waterafvoer
• Vastklemmen van bielzen (en daarmee de rails)

Ballast ligt hiertoe niet enkel onder de dwarsliggers, maar ook ertussen en ernaast.

De stenen in de ballast zijn kiezels. Op de modelbaan wil je steentjes hebben die er hetzelfde uitzien als in de echte wereld. De stenen moeten dus in verhouding even groot zijn.

Zoals werkelijk alles in de modeltrein wereld, kun je ballast kopen. In de speciaalzaak en op beurzen (Houten etc) zijn bakjes en zakjes te koop. Hierin zit dan enkele honderd gram steentjes met hierbij een hoofdprijs.

Als je in de echte wereld het aantal stenen tussen 2 bielzen gaat tellen, ja dat heb ik echt gedaan, dan zul je merken dat er meestal 5 tot 6 kiezels tussen de bielzen liggen.

In de modelwereld zul je dat ook willen nabootsen. Na het nodige gezoek in de bouwmarkt ben ik op vogelgrit uitgekomen. Vogelgrit is tot kleine stukjes vermalen oesterschelpen. Vaak zijn er ook wat andere steensoorten toegevoegd.

Grit zijn kleine willekeurig gevormde stenen. Met het in de regel het juiste formaat voor op de H0 baan. Hierbij moet ik wel aantekenen dat ik de grootste stenen er tussenuit sorteer, die gebruikt ik dan voor aan der project.

De steentjes zitten vaak in flinke zakken waar niet al te zachtzinnig mee is omgesprongen. Er zit dan ook vaak veel stof op de stenen. Dat is op zich niet erg. Het kan enkel vervelend zijn bij het lijmen. Ik spoel de stenen dan ook enkele malen goed af en laat deze dan drogen voor gebruik.

De verkochte zakjes bevatten stenen in alle mogelijke kleuren. Omdat we hier grit gebruiken moeten de stenen op kleur worden gebracht.

Het is hierbij belangrijk om de stenen te kleuren VOOR het aanbrengen op de baan. Dit omdat je anders niet echt bij de onderste stenen kunt komen. Door een gekleurde onderlaag gebruiken, kun je meer variatie aanbrengen door het kleuren van de toplaag.

Leg de steentjes uitgespreid in een grote platte plastic bak. Breng met de spuit de kleur aan. Laat kort indrogen en schud dan de bak door elkaar. Breng opnieuw verf aan. Herhaal dit totdat alle stenen de gewenste kleur hebben.

Zorg ervoor dat de rails vast ligt. Bijvoorbeeld door deze even tijdelijk vast te zetten met enkele dunne spijkertjes.

Verspreid nu de gekleurde git (ballast) tussen de rails. Klopt met de achterkant van een hamer/schoevendraaier zachtjes op de rails, zodat de steentjes een beetje gaan inklinken.

Voor het aanbrengen gebruiken we verdunde houtlijm. Laat dit druppelsgewijs tussen de steentjes lopen. Ik gebruik meestal een oud flesje met een kleine schenkopening hiervoor, bijvoorbeeld van de ketjap.

De lijm zal tussen de stenen lopen en alles netjes vastzetten. Ik probeer altijd alle stenen (nat) van een witte waas te voorzien. Dan heb je alle stenen geraakt en zal alles goed vast zitten.

Soms kan het nodig zijn om het lijmen nog enkele malen te herhalen.

Nu kan de ballast verder op kleur worden gebracht en kunnen vuilstrepen en andere verontreinigingen worden aangebracht.