Een wissel is een punt waar een trein naar twee of meer andere sporen kan worden afgebogen. Van baan kan wisselen. Nu zijn er nogal wat manieren om dat te doen. Hieronder de meest gangbare en enkele minder gangbarevarianten.

Zie voor wat NEM is deze beschrijving.

De NEM-111 beschrijft wissels en kruisingen met vaste puntstukken. De informatie op deze pagina is geen weergave of samenvatting van de NEM normen. Het is een uitleg van het onderwerp aangevuld met achtergrond informatie.

Een wissel is een punt waar een trein naar twee of meer andere sporen kan worden afgebogen. Dit is afhankelijk van de stand van de wissel.

Uitleg over een wissel hier.

Deze wissel geeft de aankomende trein de keuze uit 3 rails om het traject ter vervolgen. Dit is afhankelijk van de stand van de wissel.

De driewegwissel is natuurlijk slechts een uitgebreide gewone wissel. Waarbij de strijktongen natuurlijk wel in 3 standen moeten kunnen staan.

Een Engelse wissel is eigenlijk een combinatie van wissels in elkaar geschoven. Als je namelijk 2 gewone wissels neemt en de beide zijden met een (1) spoor tegen elkaar legt, dan krijg je een Engelse wissel.

Deze worden met name gebruikt op plaatsen waar weinig ruimte is. Vanaf ieder spoor kan naar een van de 2 overliggende sporen worden gewisseld. De hoofdlijn kruist hier het andere spoor.

Uitleg over een Engelse wissel hier.

Een wissel is een combinatie van enkele wissels in elkaar geschoven, met in het midden een kruis. Deze wissel lijkt in functie op die van een Engelse wissel, enkel lopen de beide hoofdsporen hier rechtdoor, bij een Engelse wissel kruizen deze elkaar.

Uitleg over een kruiswissel hier.

Een kruising is een punt waarop rails elkaar kruizen. Er kan geen invloed worden uitgeoefend op de richting van de treinen.

Als er op een kruising wel van spoor kan worden veranderd, dan is het geen kruising, maar een Engelse wissel! Eigenlijk is dit dan ook geen wissel. Er kan immers niet van baan worden gewisseld.

Op de modelbaan komen kruisingen geregeld voor 'onder de tafel'.

Een draaischijf is een bijzondere manier om een trein van richting te laten veranderen. Dit gaat door de loc of wagon op de draaischijf te plaatsen en vervolgens de schijf te draaien. De rails en trein draaien mee en kunnen zo via een ander spoor hun weg vervolgen.

Uitleg over draaischijven hier

En nog een hele andere manier om van spoor te kunnen wissel is via een rolbrug. Een rolbrug is een stuk spoor op rails dan naar links en rechts kan bewegen en op deze manier verschillende sporen op elkaar kan laten aansluiten.

Uitleg over rolbruggen hier.

Tot slot een bijkomende moeilijkheid. In vergelijking met het grootspoor zijn wissels, kruisingen en draaischijven op de modelbaan behoorlijk complex. Dit komt namelijk doordat de treinen elektriciteit krijgen via de rails. In het grootspoor gebeurd dat ook, alleen anders. Op de modelbaan dient de stroom op de juiste manier door te blijven lopen. Ook mag er natuurlijk ook geen kortsluiting ontstaan doordat sommige delen van de wielen al contact maken met een ander stuk wissel. Bij lange treinen kunnen er meerdere stroom-afname-punten zijn, die in de trein doorlopen en dan is dit zelfs bijzonder vervelend.

Bij elektrische treinen op het grootspoor wordt de rails gebruikt als aarde. Hierbij is de stroomketen via de linker en rechterbiels (en ook alle kleine tussenstukjes rails op een wissel) allemaal gelijk. Op de modelbaan (2-rail) is de ene rail plus (+) en de andere min (-). Bij wissel zullen sommige stukjes rails afhankelijk van de stand van de wissel een plus of een min horen te krijgen Vaak lost men dit op door kleine stukjes rails helemaal geen stroomaansluiting te geven. Zolang deze dan geen kortsluiting kunnen veroorzaken is er slechts een klein probleem.