KoppelingenInleiding
Als je een rij wagons achter een locomotief zet, dan zullen de wagons niet zomaar mee gaan rijden. De locs en wagons dienen aan elkaar gehangen te worden. Dit gaat met koppelingen.
In de modelspoor wereld heb je hier veel verschillende versie voor. Deze kunnen niet met elkaar overweg.
KoppelingenNEM schacht
In de begintijd had iedere fabrikant zijn eigen type koppeling. Deze zaten vast gemonteerd aan de wagons en locs. Het was dus niet mogelijk om treinen samen te stellen met wagons en locs van verschillende fabrikanten. De haak van de een paste niet in het weerhaak van de ander, en het palletje van de derde zat dan weer in de weg bij de pin van de ander.
Dit frustreerde modelbouwers enorm. De enige manier om toch een en ander te kunnen verbinden was om de koppeling mechanismes geheel te vervangen. Dit kon echter vaak niet.
Als oplossing voor deze chaos is de ontwikkeling van de NEM normschacht. Dit zorgt niet voor eenduidigheid in koppeling mechanismes. Je moet het zo zien dat iedere loc en wagon voor en achteraan een vierkante kokertje hebben, de NEM-normschacht. In dit kokertje steek je de eigenlijke koppeling. Door de beide weerhaken aan de zijkanten klikt de koppeling vast in de schacht.

Wil je de koppeling weer losmaken, dan druk je met een klein tangetje deze weerhaken iets in, waarna je de koppeling uit de schacht kan trekken.
De meeste hobbyisten gebruiken slechts een (of enkele) koppeling mechanismes, zodat je de koppeling slechts zelden hoeft te vervangen.
De precieze specificaties van de NEM schacht staan beschreven in de NEM 362 Norm schacht. Ook de exact plaats en hoogte waar de NEM schacht aan de wagon of loc moet zijn bevestigd staat hierin beschreven.
KoppelingenDe schacht in de praktijk
Als je een nieuwe loc of wagon koopt zijn er door de introductie van de NEM schacht nu verschillende mogelijkheden die kunnen optreden:
- Recent en nieuw
Recente wagons en locs beschikken zo goed als altijd voor een NEM schacht. Ook leveren fabrikanten wel verschillende koppel stukken mee. - Tweehands en oud
Ook op de 2e hands markt zijn onderdelen met een NEM schacht al veel aanwezig. Je kunt dan de mazzel hebben dat de juiste koppeling er al in zit. Zo niet dan wil een winkelier deze soms wel even vervangen. Zo niet dan zal er een koppeling (eigenlijk 2 voor voor en achterkant) aangeschaft dienen te worden. Nieuw online kosten deze 2,50 Euro, tweede hands op beurzen zijn deze meestal voor 1,00 Euro te vinden. - Een vaste koppeling.
Hier val je terug op de oude situatie. Is het de juiste koppeling dan is dat geen probleem. Zit er geen juiste koppeling onder dan is het verstandig om te onderzoeken of deze demonteerbaar (=vervangbaar) is of dat deze geheel vast zit. In het laatste geval zou ik de loc/wagon laten voor wat het is.
KoppelingenSoorten koppelingen
Door de NEM schacht is er een uniforme manier gekomen om koppelingen aan wagons en locs te maken. Het probleem van de koppelingen zelf is echter nog niet opgelost. Zoveel mensen zoveel smaken is het spreekwoord.
Dat zien we terug bij een groot verschil in koppelingen. Door de NEM schacht kan ook iedereen de koppeling van voorkeur gebruiken.
In onderstaande tabel de meest gangbare koppeling technieken. Deze lijst is zeker niet volledig, fabrikanten willen nog al eens eigen specifieke varianten uitbrengen.
![]() |
Beugelkoppeling Met beugelkoppelingen is het mogelijk om in bochten treinen te koppelen. Ook kan een ontkoppel rail worden gebruikt voor het ontkoppelen. |
Haakkoppeling |
![]() |
![]() |
Kortkoppeling |
Universeel |
![]() |
![]() |
Kadee |
Hoorn Haak |
![]() |
KoppelingenStroom
Nieuwe locs bevatten ook mogelijkheden om stroom door te voeren. Op dit moment heeft ieder merk zo een beetje zijn eigen variant. Kies je voor een dan zit je dan ook vast aan deze fabrikant.